Fobia dentare
Fobia dentare është një frikë apo fobi e përkufizuar tradicionalisht si një frikë e pandërgjegjshme dhe e ekzagjeruar nga dentisti dhe procedurat dentare. Ekzistojnë disa kundërshtime për sa i përket faktit që kjo frikë është “e pandërgjegjshme”, për arsye se fobia dentare shkaktohet kryesisht nga eksperienca të mëparshme të keqe.
Për më tepër, paraqiten disa lloje fobish dentare, të cilat deri më sot nuk janë përshkruar dhe kategorizuar siç duhet, për shembull “frika nga dentisti” kundrejt “frikës nga disa procedura specifike dentare”, fobia e gjilpërës dhe fobi dentare nga abuzime të mëparshme të cilat ndoshta nuk kanë fare lidhje me këtë. Jo të gjitha këto frika mund të konsiderohen si të pandërgjegjshme.
Fobia dentare mund të përkufizohet më mirë si një frikë ekstreme dhe e vazhdueshme e cila rezulton në shmangien e një individi nga vajtja tek dentisti, derisa një problem fizik arrin të bëhet shumë i dukshëm dhe shqetësues. Madje edhe kur mendojnë apo dëgjojnë për vajtjen tek destisti i shkakton atyre stres të dukshëm psikologjik dhe fobia mund të ndikojë edhe në sjelljen sociale.
Sipas Manualit Diagnostik dhe Statistik për Çrregullimet Mendore, fobia dentare (të cilës mund t’i referohemi edhe si odontofobia, dentofobia, fobia nga dentisti apo ankthi dentar) është një nga fobitë specifike. Kriteret diagnostike të fobisë specifike përfshijnë:
• Një frikë të vazhdueshme nga një objekt apo situatë specifike e cila është e tejskajshme apo e pandërgjegjshme,
• Një ankth i menjëhershëm në momentin e ekspozimit ndaj stimuli i frikës, i cili mund të marrë formën e panikut,
• Njohja që frika është e tejskajshme dhe e pandërgjegjshme,
• Shmangia e situatës që prodhon ankth,
• Fobia prek funksionimin normal dhe shkakton shumë stres.
Karakteristikat e fobisë dentare
• Gjumë të shqetësuar gjatë natës para ekzaminimit dentar
• Nervozizëm në rritje gjatë qëndrimit në dhomën e pritjes së klinikës dentare
• Të qara apo ndjesi sikur je i sëmurë fizikisht kur mendon për takimin me dentistin
• Shqetësim shumë i madh kur mendon apo më saktë kur objekte dentare vendosen në gojën tuaj gjatë vizitës dentare ose për momentin ndjeni sikur e keni të vështirë të merrni frymë
Shkaqet
Fobia dentare shkaktohet zakonisht nga eksperiencat traumatike dentare, megjithëse mund të ketë edhe shkaqe të tjera. Fëmijët ndikohen shpesh nga frikat dhe sjelljet e prindërve të tyre kundrejt trajtimeve dentare.
Fobia dentare mund të përfshijë:
• Frikën nga dentistët
• Frikën nga procedurat dentare
• Frikën nga dhimbja
• Frikën nga injeksionet apo frikën se injeksioni nuk do të veprojë siç duhet
• Frikën nga efektet anësore të anestezisë
• Ndjesinë e një situate që nuk ka zgjidhje dhe humbjen e kontrollit
Si dhe objekte dhe situata të tjera të cilat i kujtojnë personit situatën fobike. Freza e dentisit është zakonisht një shkaktar kryesor i këtyre frikave.
Shpeshtësia
Nuk ka shifra të besueshme lidhur me shpeshtësinë e fobisë dentare, por nga studime të ndryshme rezulton se 5 deri në 15% të popullsisë së vendeve Lindore e shmangin kujdesin dentar për shkak të frikës.